هدف از انجام کشت چه چیزی است؟ در محیط های طبیعی، باکتری ها کنار هم رشد می کنند و جمعیت میکروبی مخلوطی و تشکیل می دهند اما برای شناسایی یک عامل عفونی خاص باید با به کار بردن روش های خاص این جمعیت ها را از هم جدا کنیم و به طور جداگانه پرورش بدهیم و خصوصیات مختلف رشد و ویژگی های بیوشیمیاییی آنها را مورد بررسی قرار بدهیم که نهایت به شناسایی صحیح باکتری برسیم.
کشت باکتری چیست؟ به رشد دادن باکتری‌ها روی مواد مورد نیاز آن کشت (culture) می گوییم.
۳ روش برای خالص سازی کلونی خاص باکتری بر روی محیط های کشت اشاره می کنیم:
۱) Streak Plate: روشی اقتصادی و ساده که مراحل کشت باکتری روی یک پلیت انجام گرفته. به این کشت، کشت خطی یا ۴ مرحله ای می گویند. از جمله نواقص این روش اینه که نمی شود تعداد باکتری موجود در نمونه را شمارش کرد و فقط میشه کلونی خالص بدست بیاریم. هدف از انجام این تست هم جدا کردن یک سویه خالص باکتری است در این روش با کشیدن خطوطی بر سطح آگار باکتری ها تا حدی از هم جدا شده تا بعد از رشد و تکثیر بصورت کلونی های تکی بر سطح محیط کشت دیده بشوند. حرکت دست هم در محیط کشت بصورت رفت و برگشت لوپ صورت می گیرد. اگر کشت خطی را درست انجام داده باشیم، باکتری‌ها باید در بخش ۱(حرکت رفت و برگشت اول) بیشترین تراکم را داشته باشند. در بخش ۲ تعداد کمتری کلنی و تعدادی تک کلنی وجود دارد. تا جایی که آخرین مرحله کمترین مقدار کشت مخلوط و بیشترین تعداد کلنی منفرد (تک کلنی) را داراست.
۲) Spread Plate: مثل روش اول، این روش هم برای شمارش میکروبی یا جداسازی باکتری ها کاربرد دارد. به این کشت کشت سطحی می گوییم. در این کشت باید از نمونه های اولیه رقت های متولی درست کنیم و ۰.۱ میلی لیتر از هر رقت را روی پلیت های مغذی آگار می ریزیم و با کمک میله شیشه ای استریل آن را در تمام سطح پلیت پخش می کنیم. اینطوری ما توانستیم تک کلونی های باکتری را ایجاد کنیم و تعداد کلونی های هر یک از پلیت ها را شمارش کنیم و در نهایت هم تعداد باکتری های موجود در نمونه اولیه رو با در نظر گرفتن ضریب رقت محاسبه کنیم.
۳) Pour Plate: این روش یکی از تکنیک های جداسازی باکتری است به شیوه ای که مقدار مشخص باکتری برداشته شده از محیط کشت مایع را چند برابر رقیق می کنیم تا تعداد باکتری های موجود در اون به اندازه ای کم بشوند که روی محیط کشت، کلونی های تک و مجزا دیده بشود.در این روش قبل از سفت شدن محیط کشت جامد(دمای ۴۸ تا ۵۰ درجه سانتیگراد)، حجم مشخصی از باکتری را به آن اضافه می کنیم و محیط کشت و به درون پلیت استریل می ریزند. بعد از سرد شدن محیط کشت، باکتری ها بطور یکنواخت درون محیط پخش می شوند و بعد ۲۴ ساعت انکوباسیون در دمای ۳۵ درجه کلونی های باکتری در همه جای محیط پخش شدند. یادتان باشد کاربرد این روش بیشتر برای شمارش باکتری ها هست و در میکروبیولوژی غذایی هم بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. اما به هر حال عیب این روش این است که هم وقت گیر و دشوار است و هم وسایل آزمایشگاهی بیشتری نیاز دارد.
نکته مهم در طی انجام این تکنیک ها این است عملیات کشت را به سرعت انجام بدهیم چون با باز بودن در پلیت برای مدت طولانی امکان آلودگی وجود دارد. به همین خاطر همواره کنار شعله کار کنید.
